w stepie szerokim którego okiem

Radni Powiatu tomaszowskiego na ostatniej sesji (25 listopada) zdecydowali o likwidacji Zespołu Szkół nr 6 w Lubyczy Król. Szkoła zostanie zamknięta, a działający przy niej internat zostanie wystawiony na sprzedaż. Tak samo, jak przyszkolne gospodarstwo, działające w Zatylu. - Powód Pląsy_mp3 • Prywatne • pliki użytkownika losowa przechowywane w serwisie Chomikuj.pl • Żabki.wmv, Słoń.wmv Wykorzystujemy pliki cookies i podobne technologie w celu usprawnienia korzystania z serwisu Chomikuj.pl oraz wyświetlenia reklam dopasowanych do Twoich potrzeb. Jak dobrze nam zdobywac góry I mloda piersia chlonac wiatr Preznymi stopy deptac chmury I palce ranic o szczyt Tatr Miec w uszach szum, strumieni spiew A w zylach roztetniona krew Hejze hej! Hejze ha! Zyjmy wiec, póki czas Bo kto wie, bo kto zna Kiedy znowu ujrzym was Jak dobrze nam gleboka noca Wedrowac jasna wstega szos Patrzec, jak gwiazdy 17 likes, 0 comments - emcek_bistro on September 18, 2021: "W stepie szerokim,którego okiem. Nawet sokolim nie zmierzysz Dziś z całych sił trzymamy" Autor / Wykonawca: brak (inne tego wykonawcy ») C F Bo to jest właśnie to, o co chodzi. G C To kapitalna sprawa, bombowa. F To fantastyczna rzecz, fenomenalna. G C Dobrze nam razem jest. Przebyłem noc właśnie (autor / wykonawca: sł. Edward Stachura, muz. K. Myszkowski) Who Is Renee Zellweger Dating Now. 1. W stepie szerokim, którego okiem Nawet sokolim nie zmierzysz Wstań, unieś głowę, wsłuchaj się w słowa Pieśni o małym rycerzu 2. Choć mały ciałem, rębacz wspaniały Wyrósł nad pierwsze szermierze I wieki całe będą śpiewały / W stepie szerokim, którego okiem nawet sokolim nie zmierzysz , wstań unieś głowę wsłuchaj się w słowa pieśni o Małym Rycerzu” Jan Birkut na dziedzińcu Starego Zamku w Kamieńcu Podolskim w 2013 roku „Jakoż za Kitajgrodem wjechali zaraz w duże bory, którymi wówczas tamta strona po większej części była pokryta. Gdzieniegdzie jednak, zwłaszcza w okolicach Studzienicy, zdarzały się i pola odkryte, a wówczas widzieli brzeg Dniestrowy i kraj ciągnący się hen, z tamtej strony rzeki, aż do wyżyn zamykających po mołdawskiej stronie widnokrąg. Głębokie jary, siedziby dzikiego zwierza i dzikszych jeszcze ludzi, przecinały im drogę, czasem wąskie i urwiste, czasem otwartsze, o bokach lekko pochyłych i porośniętych głuchą puszczą. Mellechowiczowi Lipkowie zagłębiali się w nie ostrożnie i gdy koniec konwoju był jeszcze na wysokim skraju, początek jego zstępował jakby pod ziemię. Często przychodziło Basi i panu Zagłobie wysiadać z karabonu, bo chociaż Wołodyjowski przetarł jako tako drogę, przejazdy jednak bywały niebezpieczne. Na dnie jarów biły krynice lub płynęły szeleszcząc po kamieniach bystre strumienie, wzbierające wiosną wodą ze stepowych śniegów. Chociaż słońce dogrzewało jeszcze borom i stepom mocno, surowy chłód taił się w tych kamiennych gardzielach i chwytał niespodzianie przejeżdżających. Bór wyściełał skaliste boki i piętrzył się jeszcze na brzegach, posępny i czarny, jakby chciał owe zapadłe wnętrza przed złotymi promieńmi słońca zasłonić. Miejscami jednak całe jego szmaty były połamane, zwalone, pnie ponarzucane jedne na drugie w dzikim bezładzie, gałęzie zwichrzone i zbite w kupy, zeschłe zupełnie lub też pokryte zrudziałym liściem i iglicami. Dniestr pod Chocimiem Jeśli jednak jary posępne czyniły wrażenie, natomiast górny kraj, nawet tam gdzie ciągnęły się bory, wesoło otwierał się przed oczyma karawany. Pogoda była jesienna, cicha. Słońce chodziło po niebieskim stepie nie splamionym żadną chmurką, lejąc blask obfity na skały, pola i lasy. W tym blasku sosny wydawały się czerwone i złote, a nitki pajęcze, pouczepiane do gałązek drzew, do burzanów i traw, świeciły tak mocno, jak gdyby były same ze słonecznych promieni nik dobiegał do połowy dni swoich, więc wiele ptactwa, zwłaszcza co czulszego na chłody, poczęło już z Rzeczypospolitej ku Czarnemu Morzu wędrować: na niebie widać było i klucze żurawiane z donośnym okrzykiem lecące, i gęsi, i stada i owdzie, wysoko, wysoko, tkwiły w błękicie na rozpostartych skrzydłach groźne dla powietrznych mieszkańców orły; gdzieniegdzie chciwe połowu jastrzębie zataczały powolne koła. Atoli zwłaszcza w gołych polach nie brakło i tego ptactwa, które ziemi się trzyma i w trawach wyniosłych rade się kryje. Co chwila spod kopyt bachmatów zrywały się z szumem stada rdzawych kuropatw; Jar Smotrycza przed Kamieńcem Podolskim ……..mniejsze poczty wyprawiał pan Michał hen, aż ku Bracławiu, po nowiny od ordy i Doroszeńki. Pocztów tych zadaniem było sprowadzanie języków, a zatem łowienie ich w stepach; inne chodziły w dół Dniestru do Mohilowa i Jampola, aby utrzymać związek z komendami w tych miejscach stojącymi; inne nasłuchiwały od wołoskiej strony, inne wznosiły mosty, naprawiały dawny gościniec. Widok na Stary i ruiny Nowego Zamku po prawej Kraj, w którym panował ruch tak znaczny, uspokajał się z wolna; mieszkańcy, co spokojniejsi, mniej rozmiłowani w rozboju, wracali z wolna do opuszczonych siedzib, z początku chyłkiem, później coraz śmielej. Do samego Chreptiowa przyciągnęło trochę Żydków rzemieślników; czasem zajrzał i znaczniejszy kupiec Ormianin, coraz częściej zaglądali kramnicy; Obecny wygląd katedry Kamienieckiej. Posąg Matki Boskiej umieszczono na dawnym dobudowanym przez Turków minarecie drugiego dnia, również po południu, ujrzeli już wyniosłe skały kamienieckie. Na ich widok, a także na widok baszt i rondeli fortecznych zdobiących szczyty skał wielka otucha wstąpiła im zaraz w serca. Albowiem wydawało się niepodobnym, aby jaka inna ręka prócz boskiej mogła zburzyć to orle gniazdo na szczycie otoczonych pętlicą rzeki wiszarów uwite. Dzień był letni i cudny; wieże kościołów i cerkwi wyglądające spoza wiszarów świeciły jak olbrzymie świece; spokój, pogoda i wesołość unosiły się nad jasną krainą. ….. A to przecie był tu już jeden ich cesarz, Osman. Było to, pamiętam jak dziś, w roku 1621. Przyjeżdża, jucha, owo właśnie z tamtej strony Smotrycza, od Chocimia; wybałuszył ślepie, otworzył gębę, patrzy, patrzy — i wreszcie pyta: „A tę twierdzę (powiada) kto tak obwarował?” „Pan Bóg!” — odpowie wezyr. „To niechże ją Pan Bóg zdobywa, bo ja nie głupi!” I zaraz się wrócił. Ruiny katedry ormiańskiej wysadzonej przez sowietów W Kamieńcu wrzały przygotowania do obrony. Na murach w starym zamku i przy bramach, szczególniej przy bramie Ruskiej, pracowały „nacje” miasto zamieszkujące, pod swymi wójtami, między którymi wójt lacki Tomaszewicz pierwsze brał miejsce, a to dla swej znanej odwagi i wielkiej biegłości w strzelaniu z dział. Tymczasem pracowano łopatami i taczkami, a Lachowie, Rusini, Ormianie, Żydzi i Cygany szli ze sobą w zawody. Oficerowie rozmaitych regimentów mieli dozór nad robotą, wachmistrze i żołnierze pomagali mieszczaństwu, pracowała nawet szlachta przepomniawszy, że Bóg jej ręce tylko do szabli stworzył, wszelką zaś inną pracę zdał na ludzi „nikczemnego” stanu. Przykład dawał sam pan Wojciech Humiecki, chorąży podolski, którego widok aż łzy wyciskał, bo własnymi rękoma kamienie taczką woził. Robota wrzała i w mieście, i w zamku. Między tłumami kręcili się dominikanie, jezuici, braciszkowie św. Franciszka i karmelici, błogosławiąc wysiłki ludzkie. Niewiasty donosiły żywność i trunki pracującym: piękne Ormianki, żony i córy bogatych kupców, i jeszcze piękniejsze Żydówki z Karwaserów, Źwańca, Zinkowiec, Dunajgrodu zwracały na się oczy żołnierskie. Od lewej dawny kościół karmelitów, obecnie cerkiew. Karmelici wykupywali z niewoli ludzi porwanych w jasyr. Po środku wieża kościoła Dominikanów. Na terenie klasztoru mieszkała Baśka Wołodyjowska podczas oblężenia. Po prawej książeczki do nabożeństwa przechowywane przez Polaków w Gródku Podolskim Wołodyjowski radził przede wszystkim zamki przed miastem leżące dobrze osadzić, bo mniemał, iż właśnie na owe zamki zwróci się głównie impet nieprzyjacielski. Inni poszli za jego mniemaniem. Było tysiąc sześćdziesiąt piechoty, którą rozdzielono w taki sposób, iż prawą stronę zamku obsadził pan Myśliszewski, lewą pan Humiecki, sławny ze swoich przewag pod Cudnowem. Od Chocimia, w miejscu najniebezpieczniejszym, stanął sam pan Wołodyjowski, niżej umieszczono oddział Serdiuków, stronę od Zinkowic osłaniał major Kwasibrocki, południe pan Wąsowicz, a bok od dworca kapitan Bukar z ludźmi pana Krasińskiego. Byli to wszystko nie wolentarze jakowiś, ale żołnierze z zawodu, wyborni i w boju tak wytrzymali, że nie łatwiej inni znosili upał słoneczny niż oni ogień z dział. Prócz tego w wojskach Rzeczypospolitej, zawsze nielicznych, służąc, przywykli od młodych lat dawać odpór dziesięćkroć potężniejszemu nieprzyjacielowi i za rzecz naturalną to uważali. Ogólny nadzór nad zamkową artylerią miał urodziwy Ketling, który biegłością w kierowaniu armat wszystkich przewyższał. Komenda główna w zamku miała być przy małym rycerzu, któremu zarazem pan generał podolski pozostawił wolność czynienia wycieczek, ilekroć zdarzy się potrzeba i sposobność. Uradzili więc, aby w samym mieście, przy bramie Ruskiej stanął pan Makowiecki z garścią szlachty, polskich mieszczan, w bitwie od innych wytrzymalszych, tudzież z kilkudziesięcią Ormian i Żydów. Zaś bramę Łucką oddano panu Gródeckiemu, przy której rząd nad armatą pan Żuk i pan Matczyński objęli. Zaś straż placową przed ratuszem objął pan Łukasz Dziewanowski; zaś pan Chocimirski za Ruską bramą nad hałaśliwym ludem Cyganów wziął dowództwo. Zaś od mostu, aż po dwór pana Sinickiego, zawiadował strażami pan Kazimierz Humiecki, brat mężnego Wojciecha. A dalej mieli mieć kwatery pan Staniszewski i nad Lacką bramą pan Marcin Bogusz, a przy baszcie Spiżowej miał stanąć pan Jerzy Skarżyński z panem Jackowskim, tuż wedle białobłockiej dziury. Pan Dubrawski z Pietraszewskim objęli basztę Rzeźnika. Wielki szaniec miejski oddano Tomaszewiczowi, wójtowi jurysdykcji polskiej, mniejszy panu Jackowskiemu; zaś był rozkaz, by usypać i trzeci, z którego później Żyd pewien, biegły puszkarz, wielce Turkom dokuczał. Widok zamku od strony Bramy Ruskiej Miasta pan Wołodyjowski, chcąc zuchwalstwo jeńca poskromić, w pysk go po ostatnich słowach uderzył. Stropił się Turczyn i zaraz nabrał dla małego rycerza szacunku, a i w ogóle przystojniej wyrażać się począł. Mina pod główną bramą starego zamku wybuchła wkrótce po przybyciu Wołodyjowskiego. Leciały cegły, kamienie, wstała kurzawa i dym. Przestrach na chwilę opanował serca kanonierów. Turcy też sypnęli się zaraz do wyłomu, jak wsypuje się stado owiec przez otwarte drzwi do owczarni, gdy pastuch i potrzódkowie napędzają je z tyłu biczami. Lecz Ketling dmuchnął w ową kupę kartaczami z sześciu dział przygotowanych poprzednio na wale; dmuchnął raz, drugi, trzeci i wymiótł ją z podwórca. Wołodyjowski, Humiecki, Myśliszewski nadbiegli z piechotą i dragonami, którzy pokryli wał tak gęsto, jak muchy pokrywają w upalny dzień letni ścierwo wołu lub konia. Rozpoczęła się teraz walka muszkietów i janczarek. Kule padały na wał na kształt deszczu lub ziarn zboża, które tęgi chłop szuflą w górę wyrzuca. Turcy roili się w gruzach nowego zamku: w każdym dołku, za każdym złamem, za każdym kamieniem, w każdej rozpadlinie ruin siedziało ich po dwóch, trzech, pięciu, dziesięciu i strzelali bez chwili spoczynku. Od strony Chocimia napływały im coraz nowe posiłki. Pułki szły za pułkami i przypadłszy między gruzy rozpoczynały natychmiast ogień. Cały nowy zamek był jak wybrukowany zawojami. Chwilami owe masy zawojów zrywały się nagle z okropnym wrzaskiem i biegły do wyłomu, lecz wówczas Ketling zabierał głos; bas dział głuszył grzechotanie samopałów, a stada kartaczy z świstem i straszliwym furkotaniem miesiły ów tłum, kładły go mostem na ziemię i zamykały wyłom drgającymi kupami ludzkiego mięsa. Czterykroć razy zrywali się janczarowie i czterykroć Ketling odrzucał ich i rozpraszał, jak burza rozprasza chmarę liści. Sam on wśród ognia, dymu, rozpryśniętych grud ziemi i pękających granatów stał, do anioła wojny podobny. Oczy jego utkwione były w wyłom, a na jasnym czole nie było znać najmniejszej troski. Czasem sam porywał lont od puszkarza i do działa przykładał, czasem osłaniał oczy ręką i na skutek strzału spoglądał, chwilami zwracał się z uśmiechem do pobliskich oficerów i mówił: — Nie wejdą! Przy tym wszyscy zwrócili oczy i uwagę na miasto, na które leciały całe stada płomienistego ptactwa. Niektóre pociski pękały w górze, lecz inne, zakreśliwszy ognistą krzywiznę na niebie, wpadały między dachy domostw. Naraz krwawa łuna rozdarła w kilku miejscach ciemności. Płonął kościół Św. Katarzyny, cerkiew Św. Jura w dzielnicy ruskiej, a wkrótce zapłonęła i katedra ormiańska, która zresztą zapalona została jeszcze w dzień, obecnie zaś rozgorzała tylko pod granatami na nowo. Pożar potężniał z każdą chwilą i rozwidniał całą okolicę. Krzyk z miasta dochodził aż do starego zamku. Można było mniemać, że całe miasto się pali. Msza w katedrze dla turystów polskich Tymczasem krzyk wzmagał się coraz bardziej. Od katedry zajęły się ormiańskie składy kosztownych towarów, zbudowane na rynku do tej narodowości należącym. Płonęły tam bogactwa wielkie w złocie, srebrze, dywanach, skórach i drogich materiach. Po chwili tu i owdzie języki ognia poczęły się ukazywać nad domami. Nad bramami białe chorągwie! Poddajem się! usłyszawszy to żołnierze, oficerowie zwrócili się ku miastu. Straszliwe zdumienie odbiło się na twarzach, słowa zamarły wszystkim na ustach i przez smugi dymu patrzyli ku miastu. A w mieście, na bramie Ruskiej i Lackiej, powiewały istotnie białe chorągwie, dalej widać było jeszcze jedną na baszcie Batorego. Pomnik Hektora Kamienieckiego pułkownika Wołodyjowskiego. w Katedrze jest grób Wołodyjowski zaś zdjął hełm z głowy; chwilę spoglądał jeszcze na tę ruinę, na to pole chwały swojej, na gruzy, trupy, odłamy murów, na wał i na działa, następnie podniósłszy oczy w górę, począł się modlić… Ostatnie jego słowa były: — Daj jej, Panie, moc, by zaś cierpliwie to zniosła, daj jej spokój!… Ach!… Ketling pospieszył się, nie czekając nawet na wyjście regimentów, bo w tej chwili zakołysały się bastiony, huk straszliwy targnął powietrzem: blanki, wieże, ściany, ludzie, konie, działa, żywi i umarli, masy ziemi — wszystko to porwane w górę płomieniem, pomieszane, zbite jakby w jeden straszliwy ładunek, wyleciało w powietrze… „Rola księdza jest taka, aby głosić prawdę i za prawdę cierpieć, jeżeli trzeba, nawet za prawdę oddać życie”. Słowa te Bł. Ks. Jerzego, choć nie padły w środowy wieczór z kazalnicy oporowskiego kościoła, to jednak napełniły jego wnętrze i, sięgnąwszy sklepienia, rozlały się po „stepie szerokim, którego okiem, nawet sokolim nie zmierzysz”. Czym jest człowiek bez Boga w sercu, bez cnót będących sensem życia, bez miłości zawartej w słowie „Ojczyna”? Jest na pewno człowiekiem, który nigdy nie postawi sobie tego pytania. Jest też miałkim bytem zatapiającym swe myśli w plugawych testach układających się w plugawe szpalty plugawego dziennika. Wczoraj na ostatniej mszy celebrowanej przez Ks. Jacka we Wrocławiu doświadczaliśmy wielkiej niegodziwości. Czuliśmy się jak ograbiani ze skarbu, którego istoty nie rozumieliśmy, póki nie został nam odebrany. Wczoraj w murach kościoła św. Anny nie było ONR-owca, który by nie czuł jak pęka mu serce. Nasz przyjaciel, nasze światło, nasz obrońca został zmuszony do opuszczenia Wrocławia i, choć wstyd to przyznać, nie zrobiliśmy NIC by temu zapobiec. Ks. Jacek, za każdym razem stając w prawdzie, mierzył się z siłą mogącą zniszczyć jego przyszłość, odebrać możliwość sprawiania posługi, do której został powołany przez Pana Boga. A jednak stawał, bez kompromisu, a tarczą i mieczem był mu ideał polskiego rycerza: Bóg, Honor, Ojczyna! A My, my wszyscy mu bliscy, my, których powołaniem i dziedzictwem, którego nie sposób się wyprzeć, jest przede wszystkim i ponad wszystko stać na straży wiary katolickiej, Kościoła i naszych wielkich pasterzy, bez których będziemy karleć w cieniu narracji szmalcowników, my przegraliśmy, i nie ma tu miejsca na usprawiedliwienia. My ONR-owcy idziemy na wojnę ze złem toczącym naszą Ojczyznę, a Ty Polaku otrząśnij się z tego gombrowiczowskiego amoku i odpowiedz na zawołanie: „Larum grają! wojna! nieprzyjaciel w granicach! a ty się nie zrywasz? szabli nie chwytasz? na koń nie siadasz? Co się stało z tobą, żołnierzu?” Co to właściwie jest step i czym szczególnym się wyróżnia ? Step jest obszarem bezleśnym, charakteryzującym się gorącym, suchym latem, z okresowym deficytem wody w podłożu, silnym parowaniem, powodowanym przez wiatry oraz ostrą zimą. W Ameryce Północnej stepy to preria, w Ameryce Południowej pampa. Największe obszary stepowe ciągną się od Niziny Węgierskiej, poprzez wybrzeża Morza Czarnego i tereny położone na północ od niego, po Mongolię i Chiny. Swoim zasięgiem obejmują również południowe obszary Syberii. Charakterystyczna dla stepów jest obecność roślinożerców. Bez nich step przestaje istnieć. Najwięcej opadów przypada na wiosnę - maj, czerwiec. Im więcej opadów tym bogatszy skład gatunkowy. O ile gęstość różnych gatunków roślin na 1 metr kwadratowy stepu kwietnego wynosi 80, o tyle w stepie pustynnym to tylko 3-5 roślin na metr kwadratowy. Suchy klimat powoduje, że resztki roślinne nie są rozkładane, wymywane tylko odkładane są w postaci grubej warstwy próchnicy - nawet do 1 metra. Prawdziwego stepu w Polsce już nie mamy, spotykamy jedynie zbiorowiska roślin ciepłolubnych - głównie traw, bylin i roślin jednorocznych, nawiązujące do roślinności stepowej. Suche, słoneczne, bezleśne zbocza, ściany wąwozów z okresowo wysokimi temperaturami gleby i powietrza to miejsca, gdzie najczęściej można spotkać murawy kserotermiczne. Nasze zubożałe gatunkowo murawy kserotermiczne różnią się od stepów. Są - jak gdyby jego szczątkową formą. Oczywiście każde miejsce, gdzie występują murawy charakteryzuje się swoistym mikroklimatem. i swoistą roślinnością. W zróżnicowany skład gatunkowy roślin muraw wchodzą np.: przytulia biała - Galium album, Goździk kartuzek- Dianthus carthusianorum, szałwie: okręgowa - Salvia verticillata łąkowa- Salvia pratensis, wiązówka bulwkowa -Filipendula vulgaris , głowienka wielkokwiatową - Prunella grandiflora, omany- wierzbolistny i szorstki- Inula salicifolia, Inula hirta znane z poprzedniego postu gółki, koniczyny: pagórkowa - Trifolium montanum, długokłosowa - Trifolium rubens świerzbnica polna - Knautia arvensis . Wiosną, kiedy omany są jeszcze w pąkach kwitną Storczyk męski - Orchis mascula i Zawilec wielkokwiatowy - Anemone sylvestris- objęte ochroną ścisłą. Położenie na stokach, które z jednej strony było kiedyś dla muraw idealne, dziś jest zagrożeniem z racji ciągłego spływu powierzchniowego nawozów i herbicydów, z wyżej położonych pól. Z braku roślinożerców murawy giną, następuje zarastanie ich przez wyższą roślinność. Na zdjęciu Geranium sanguineum - Bodziszek czerwony, roślina znana, ceniona i często stosowana przez architektów krajobrazu. Botanicy szacują, że za około 20-30 lat murawy kserotermiczne w Polsce przestaną istnieć. Ze względu na żyzność ( czarnoziemy, rędziny ) do tej pory zaorano 80-90% stepów, zamieniono je w pola uprawne. Obecnie na Ukrainie podejmowane się próby odtworzenia stepów z wyłączonych spod uprawy pól. U nas również podejmuje się próby ochrony muraw, ale to niezwykle trudne zadanie. Dla ochrony stepów najlepsze okazały się konie, dla muraw owce np.: wrzosówki. Drobne kopytka owiec zruszają ziemię w sposób korzystny dla kiełkowania nasion. Zwierzęta zjadają siewki drzew i krzewów, wygryzają trawę, zapobiegają tworzeniu się wojłoku, utrudniającego wzrost niskich bylin i kiełkowanie nasion, roznoszonych przez wiatr. Zwierzęta nie mogą być za ciężkie, w przeciwnym razie zniszczą rośliny nieodporne na deptanie. Spotyka się opinie, że wypas można zastąpić wypalaniem. Poglądy na temat wypalania muraw są różne. Jedni uważają, że należy wypalać je co roku, inni, że co 3-4 lata, jeszcze inni, że raz na 25 lat, jak to drzewiej bywało w stepie po uderzeniu pioruna. Oczywiście mowa tu o wypalaniu za stosownym pozwoleniem i w ograniczonym stopniu. Osobiście podpisuję się pod tym ostatnim. Ogień niszczy wszelkie życie, zwłaszcza, że murawy często powstają w miejscach skalistych, zasobnych w węglan wapnia, ale o małej miąższości gleby. Miłek wiosenny - Adonis vernalis W różnych częściach Polski skład gatunkowy muraw jest inny - zależy między innymi od rodzaju i składu gleby. Tutaj wężymord- Scorzonera purpurea z żółtym posłonkiem kutnerowatym - Helianthemum nummularium ssp. obscurum , Sasanką łąkową - Pulsatilla pratensis, Rojnikiem włochatym i Tragankiem duńskim - Astragalus danicus . To są drobne niuanse, jakże ważne w życiu roślin i trwaniu muraw. W miejscach szczególnie suchych i szybko nagrzewających się wykształciły się murawy, najbardziej przypominające stepy ostnicowo- kostrzewowe. Na zdjęciu uwieczniłam Ostnicę Jana- Stipa joannis. Ostnica Jana jest jedną z piękniejszych ostnic. Trudna w rozmnażaniu, kapryśna w uprawie, dlatego brak jej w szkółkach roślin Niestety na tym stanowisku też nie występuje zbyt licznie. Jest pod ścisłą ochroną. Często w jej sąsiedztwie rosną niewielkich rozmiarów storczyki drobnokwiatowe - Orchis ustulata. Zalesianie pól również nie sprzyja roślinom kserotermicznym - zmienia mikroklimat i zabiera światło. Storczyk kukawka - Orchis militaris Aktualna, masowa gospodarka leśna jest powodem zaniku polan śródleśnych, a są one kolejnym siedliskiem, gdzie gromadzi się ciepłolubna roślinność kserotermiczna. Dwulistnik muszy - Ophrys insectifera maleńki, trudno dostrzegalny storczyk Obuwik pospolity - Cypripedium calceolus - ze względu na swoją urodę masowo kopany z naturalnych stanowisk, chociaż bez problemu można go kupić, w niektórych szkółkach i sklepach ogrodniczych. Jak można zauważyć na śródleśnych polanach rosną obok siebie różne gatunki storczyków. Storczyk blady- Orchis pallens Rosną także - Zawilce wielkokwiatowe z żółtą Pępawą różyczkolistną - Crepis praemorsa,  okazały Storczyk purpurowy - Orchis purpurea z Miłkiem wiosennym , i zarazą- Orobanche. W pracy spotykam się z projektami muraw kserotermicznych, obejmującymi również rośliny chronione i bardzo rzadkie, na których rozmnażanie trzeba mieć stosowne pozwolenie z DOŚ. Legalnie nie ma ich skąd pozyskać. Założenie takie może się powieść tylko tam, gdzie spełnione są odpowiednie - skomplikowane warunki. Ochrona muraw to wielkie wyzwanie dla nas wszystkich, dla turystów ( niektóre cenne rośliny są nieodporne na deptanie ), projektantów i ogrodników. Pomimo starań ich powierzchnia ciągle maleje. Murawy to skomplikowany świat roślin i zwierząt. Z pozoru skromny- używany kiedyś do barwienia tkanin - Janowiec barwierski - Genista tinctoria jest rośliną żywicielską Modraszka Ikara (Polyommatus icarus). Zależność jest prosta - im większa różnorodność roślin tym więcej pożytków dla owadów, w tym motyli. Jak niesamowicie wygląda prawdziwy step, zakwitający wiosną łanami tulipanów i irysów można zobaczyć klikając : W Grecji, niektóre rezerwaty przyrody są otwarte przez 7 godzin i zamykane na noc, w jeszcze innych chronione rośliny otoczone są płotkiem, który chroni je przed nawałem turystów i nie ma do nich dostępu. Na szczęście u nas w większości przypadków jeszcze tak nie jest, a w ofercie szkółek pojawiają się już hodowlane odmiany, niektórych roślin pod ścisłą ochroną np. : Miodownika melisowatego - Melittis melissophyllum , którego spotkałam w towarzystwie roślin kserotermicznych. Dla sformułowania definicji stepów i muraw posłużyła mi bibliografia :Murawy Kserotermiczne - Anny Cwener i Barbary Sudnik Wojciechowskiej Zegarek dzwoni o rano. Patrzę - Igor jeszcze regularnie oddycha, więc chwytam szybko to brzęczydło i chowam pod kołdrę. Uf... nie słyszał. Pośpimy jeszcze, wyjedziemy później i tam gdzie zajedziemy tam będziemy. Ale mijają 2 minuty i Igor mówi: Lusi, trzeba wstawać. A ja na to: już? Dzwoniło? - cholerka mój podstęp się nie udał. O jesteśmy na rowerach. Widać, że zbierają się chmury burzowe. Jedzie się dobrze, jest prawie płasko. Zmienia się pejzaż - wjeżdżamy już w Krym stepowy. Spokojniej na drodze ale też sklepiki są rzadkością. Mijamy wioski, w których stoi kiosk z wodą i trzeba po nią przyjechać z baniaczkiem lub kankami. Zapach traw i ziół zmienił się w zapach krów ;-) Zatrzymujemy się po 35 km u jedynej spotkanej babci sprzedającej czereśnie. Kupujemy cały kilogram. Kuszą mnie również brzoskwinie. Kupuję 4 sztuki. Sok cieknie po rękach. A smak? Po prostu brzoskwiniowy! Nigdy nie jadłam tak pysznych brzoskwiń! Babcia pyta skąd jesteśmy. Mówi, że na Ukrainie żyje się ciężko: wszystko drogie a renta niziutka. Dorabia sobie sprzedając owoce swojej pracy ale mówi, że też ciężko bo od kilku lat zima jest lekka a w marcu kiedy wszystko ma pąki przychodzą mrozy. I dlatego plony już nie takie jak kiedyś. Po 20 minutach żegnamy babcię i jedziemy dalej. Stepy jak okiem sięgnąć. Mamy nawet swoją piosenkę: "w stepie szerokim, którego okiem nawet sokolim nie zmierzysz, wstań unieś głowę, popatrz na drogę, jadą dwa wielasipiedy..." Mamy dzisiaj przed sobą jeszcze ponad 50 km do przejechania. Igor wpada na pomysł by zrobić odpoczynek i dosuszyć pranie. Wyciągamy kurtki, spodnie, koszulki, rozkładamy na trawie i częściowo wieszamy na drzewach. Suszymy się niecałą godzinę. Jeszcze trzeba dętkę wymienić w przednim kole roweru Igora - dziwnie pękła jakby ktoś ją przeciął. Wieje wiatr - super bo przegnał burzowe chmury. Za chwilę cieszy nas to już mniej bo droga skręca i wiatr wieje nam prosto w twarze. Zaczyna się zła jazda - z górki nie da się jechać szybciej niż 30 km/h i to w pozycji całkowicie złożonej. Po płaskim max 15 km/h. I jeszcze to słońce cały czas pionowo nad nami. O godzinie wykończeni zjeżdżamy do miasta Saki. Jest to niewielkie miasteczko położone nad jeziorem Sakskim. Słynie ono z leczniczych błot, źródeł mineralnych i łagodnego klimatu. Już w czerwcu widać wielu kuracjuszy - wielu na wózkach lub z protezami. I Saki i Eupatoria jak żadne inne ukraińskie miasta są przystosowane dla osób na wózkach. Z j. Sakskiego masowo wydobywa się błoto a i tak go nie ubywa. Średnia głębokość wody w jeziorze to 1m, pod nią znajduje się ok. 3m warstwa błota, a pod nią jeszcze 1,5m warstwa soli. Wydobywaną sól już w XVII w. Tatarzy sprzedawali kupcom. W roku 1827 powstał tu pierwszy w carskiej Rosji zakład balneologiczny. Na ul. Kuriortnajej jemy pierwszy, porządny posiłek dzisiaj - Igor baraninę duszoną z warzywami i frytki, ja strogonowa i ziemniaki opiekane z czosnkiem. Oba dania są bardzo dobre i w końcu w normalnych cenach! Po godzinie Igor podejmuje decyzję, że jedziemy dalej. Nie jestem zadowolona, bo siły mam na wyczerpaniu. Ale to tylko 20 km - mówi Igor. Fakt, tylko że jest to bardzo ruchliwa droga, cały czas w ostrym słońcu i ciągle pod wiatr. Igor już od kilku kilometrów siedzi mi na kole. Nie chcę odwrotnie bo muszę się skupiać i uważać, a tak jadę swoim tempem i jest dobrze. Ale szczerze powiem, że jadę tylko siłą woli. Średnia z 19 km/h spada mi na ostatnich kilometrach do 14 km/h. Jedziemy mierzeją oddzielająca morze i jezioro - mnóstwo plażowiczów i samochodów.

w stepie szerokim którego okiem